Μάθημα μετασχηματιστικής νοοτροπίας
Ενότητα 10.
Πράσινοι εθνικοί προϋπολογισμοί και αποστολή των σωστών μηνυμάτων τιμών
Συγγραφέας:
Ευαγγελία Μιχαλάκη
Ιδρυμα:
Ίδρυμα Κόκκαλη
Οι στόχοι της εκπαιδευτικής ενότητας περιλαμβάνουν:
Να κατανοήσουν το ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης για τις πράσινες δημόσιες επενδύσεις στο πλαίσιο της ποιότητας των δημόσιων οικονομικών
Να εισαγάγουν βασικά χαρακτηριστικά και να κατανοήσουν τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις και τη σχέση τους με την οικονομική ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα στις κλιματικές κρίσεις
Εισαγωγή βασικών χαρακτηριστικών και κατανόηση των πράσινων εργαλείων προϋπολογισμού και του τρόπου ενσωμάτωσης των πράσινων προτεραιοτήτων κατά την ανάπτυξη εθνικών προϋπολογισμών
Εισαγωγή βασικών χαρακτηριστικών και κατανόηση σχετικά με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις για το περιβάλλον και την ενέργεια
Περιεχόμενο της ενότητας:
Ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης για ένα πράσινο Ανθεκτική οικονομία
Πράσινο φορολογία
Πράσινος προϋπολογισμός
Κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια
Μέθοδοι διδασκαλίας: διαλέξεις, μελέτη περίπτωσης, κουίζ, αυτο-μελέτη πρόσθετου υλικού
Διάρκεια: 2,5 ώρες
Γλωσσάριο
Πράσινος προϋπολογισμός. Ο ΟΟΣΑ ορίζει τον πράσινο προϋπολογισμό ως μια μορφή «προϋπολογισμού προτεραιότητας», που στοχεύει στην ευθυγράμμιση των πόρων και των κινήτρων προς τις συγκεκριμένες προτεραιότητες μιας κυβέρνησης. Ο πράσινος προϋπολογισμός περιλαμβάνει όλες τις προσπάθειες για την ευθυγράμμιση της δημοσιονομικής διαδικασίας με τους περιβαλλοντικούς στόχους.
Αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Το κόστος των μέτρων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης θα πρέπει να βαρύνει τον ρυπαίνων που προκαλεί τη ρύπανση.
Αρχή «Κεφαλαίου και εμπορίου». Ορίζεται ανώτατο όριο στη συνολική ποσότητα ορισμένων αερίων θερμοκηπίου που μπορούν να εκπέμπονται από εγκαταστάσεις που καλύπτονται από το σύστημα. Εντός του ανώτατου ορίου, οι εταιρείες λαμβάνουν ή αγοράζουν δικαιώματα εκπομπής τα οποία μπορούν να ανταλλάσσουν μεταξύ τους ανάλογα με τις ανάγκες.
Μελέτη περίπτωσης 1:
Πράσινες πρακτικές προϋπολογισμού στην ΕΕ – Ιταλία
Στην Ιταλία, οι εκθέσεις πράσινων προϋπολογισμών παρουσιάζονται ανά δραστηριότητα προστασίας του περιβάλλοντος (CEPA) και διαχείρισης πόρων (CReMA), οι οποίες αλληλοσυμπληρώνονται και επιτρέπουν τη λεπτομερή παρακολούθηση των περιβαλλοντικών στόχων
Η ταξινόμηση CEPA περιλαμβάνει δραστηριότητες που σχετίζονται με την πρόληψη, τη μείωση και την εξάλειψη της ρύπανσης
Η ταξινόμηση CREMA περιλαμβάνει δραστηριότητες που σχετίζονται με τη διατήρηση και διατήρηση του εύρους των φυσικών πόρων και την προστασία τους από την εξάντληση
Ένα βάρος (ένα ποσοστό) αποδίδεται, πρώτα, σε κάθε δράση ενός προγράμματος και, στη συνέχεια, σε κάθε συγκεκριμένο στόχο, για να ληφθούν υπόψη διαφορετικές συνεισφορές σε έναν στόχο.
Για παράδειγμα: μόνο το 39% των επενδύσεων για δασικές δραστηριότητες για την προστασία από τις πυρκαγιές θεωρείται ότι συμβάλλει στον περιβαλλοντικό στόχο, εκ των οποίων περίπου το 40% συμβάλλει στη διαχείριση των δασών (CReMa), περίπου το 40% συμβάλλει στην προστασία του εδάφους, της βιοποικιλότητας και τοπία (CEPA).
Δομή του προϋπολογισμού
Ο προϋπολογισμός της Ιταλίας χωρίζεται σε 34 αποστολές οι οποίες αποτυπώνουν τις κύριες λειτουργίες και τους στρατηγικούς στόχους των δημόσιων δαπανών.
Κάθε αποστολή αποτελείται από προγράμματα, τα οποία για τον Προϋπολογισμό 2020 ανήλθαν σε 103, με 1 έως 13 προγράμματα ανά αποστολή.
Κάθε πρόγραμμα και τα κεφάλαιά του, εκχωρούνται σε ένα μοναδικό «κέντρο λογοδοσίας» με εξαίρεση δύο προγράμματα που μοιράζονται μεταξύ πολλών κέντρων λόγω της στρατηγικής τους σημασίας.
Τα κέντρα λογοδοσίας αντιστοιχούν στο πρώτο επίπεδο εσωτερικής οργάνωσης κάθε υπουργείου, που ορίζεται ως «Τμήμα» ή «Γενική Διεύθυνση» ανάλογα με το υπουργείο
Κάθε πρόγραμμα εκχωρείται επίσης σε ένα δεύτερο επίπεδο λειτουργικής ταξινόμησης προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάδοση δεδομένων και η διεθνής σύγκριση.
Τα κονδύλια που διατίθενται σε κάθε πρόγραμμα χωρίζονται σε δράσεις, οι οποίες προσδιορίζουν περαιτέρω την τυπολογία των δαπανών, με σκοπό την περαιτέρω αποσαφήνιση των αντίστοιχων δραστηριοτήτων, πολιτικών και υπηρεσιών.
Ο έλεγχος των κονδυλίων δαπανών για την έκθεση «green-eco» του προϋπολογισμού περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
Προσδιορισμός ενεργειών που
εξαιρέσει με βεβαιότητα τις περιβαλλοντικές δαπάνες
περιλαμβάνει περιβαλλοντικές δαπάνες με βεβαιότητα, που διακρίνονται σε αποκλειστικά περιβαλλοντικές δαπάνες και δαπάνες που επιδιώκουν περιβαλλοντικούς και άλλους σκοπούς
περιλαμβάνουν περιβαλλοντικές και μη περιβαλλοντικές δαπάνες
περιλαμβάνει δαπάνες των οποίων ο τελικός σκοπός δεν είναι βέβαιος.
Ανάλυση του λειτουργικού κόστους για εκείνες τις δαπάνες των οποίων ο τελικός σκοπός δεν είναι σίγουρος, για να αναλυθεί τι μπορεί να αναταξινομηθεί σε περιβαλλοντικές δαπάνες. Όταν το κέντρο ευθύνης δεν έχει σαφή στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο δαπανήθηκαν τα κονδύλια, δεν αναλαμβάνεται καμία περιβαλλοντική δαπάνη.
Αναταξινόμηση των δράσεων που περιλαμβάνουν περιβαλλοντικές δαπάνες σύμφωνα με την ταξινόμηση CEPA-CReMA. Επισήμανση στοιχείων πολλαπλών πεδίων
Εκχώρηση δύο ειδών ποσοστών: το μερίδιο των πόρων που προορίζονται για περιβαλλοντικές δαπάνες και το ποσοστό των περιβαλλοντικών δαπανών που αποδίδεται στις κατηγορίες και υποκατηγορίες CEPACReMA.
Πρόσθετο υλικό & πηγές πληροφοριών
Πράσινες πρακτικές προϋπολογισμού στην ΕΕ: Μια πρώτη ανασκόπηση
https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/economy-finance/dp140_en.pdf
Προς μια πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική οικονομία: το Ευρωπαϊκό μας αναπτυξιακό μοντέλο
https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/economy-finance/com_2022_83_1_en_act_part1_v5_0.pdf
Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια 2022