top of page
b2.png

Μάθημα μετασχηματιστικής νοοτροπίας

Ενότητα 8.

Φιλοδοξία μηδενικής ρύπανσης για ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες

Συγγραφέας:

Γεωργία Σπηλιοπούλου

​

Ίδρυμα:

Ελληνικός Οργανισμός Τοπικής Ανάπτυξης & Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Ελλάδα

bar.png

Οι στόχοι της εκπαιδευτικής ενότητας περιλαμβάνουν:

Αυτή η ενότητα στοχεύει να παρέχει στο προσωπικό των Τοπικών Αρχών και των ΜΚΟ:

  • Μια εισαγωγή στο πιο περίπλοκο και πολύπλευρο μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, τη ρύπανση, και μια περίληψη των επιπτώσεών της στην ανθρώπινη υγεία και τη βιοποικιλότητα

  • Βασικές γνώσεις του Σχεδίου Δράσης για Μηδενική Ρύπανση, όπως προτείνεται μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας 

  • Λύσεις, που προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, ειδικά σχεδιασμένες για τις πόλεις

  • Τρόποι με τους οποίους οι τοπικές αρχές μπορούν να συνεισφέρουν, εκτός από την τήρηση της νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ και της εθνικής νομοθεσίας, όπως η ενημέρωση και η εμπλοκή πολιτών, ΜΚΟ και ενδιαφερόμενων μερών

  • Σχετικές βέλτιστες πρακτικές και ιστορίες επιτυχίας που μπορούν να εφαρμοστούν σε τοπικό επίπεδο

  • Επιπλέον υλικό, για όσους επιθυμούν να αποκτήσουν περαιτέρω και βαθύτερη γνώση

Περιεχόμενο της ενότητας:

  • Η ολιστική προσέγγιση της ΕΕ, όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, δηλαδή τη μείωση και την πρόληψη της ρύπανσης του αέρα, των υδάτων και του εδάφους

  • Οι δυσμενείς επιπτώσεις που έχει ένα ανθυγιεινό περιβάλλον στους ανθρώπους, όπως οι σχετικές μη μεταδοτικές ασθένειες και οι κορυφαίοι περιβαλλοντικοί στρεσογόνοι παράγοντες, που ανιχνεύονται στην ΕΕ

  • Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επίτευξη περιβάλλοντος με μηδενική ρύπανση, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε στρατηγικής/προγράμματος/σχεδίου δράσης, που σχετίζεται με την προστασία του περιβάλλοντος 

  • Η σημασία της συμβολής των πόλεων, για την επίτευξη των στόχων της Ε.Ε.

  • Μια βέλτιστη πρακτική μηδενικής ρύπανσης, που μπορεί εύκολα να εφαρμοστεί από άλλες πόλεις

 

  • Μέθοδοι διδασκαλίας: ατομικό εκπαιδευτικό υλικό, μελέτη περίπτωσης, τεστ ερωτήσεων, πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό

  • Διάρκεια: 2,5 ώρες

Γλωσσάρι

  • Κλιματική αλλαγή: μακροπρόθεσμες αλλαγές στις θερμοκρασίες και τα καιρικά μοτίβα. Μπορεί να είναι φυσική διαδικασία, αλλά οι ανθρώπινες δραστηριότητες θεωρούνται ως η κύρια αιτία της κλιματικής αλλαγής, από τη βιομηχανική επανάσταση (18ος-19ος αιώνας). 

Πηγή: Ηνωμένα Έθνη, Climate Action, https://www.un.org/en/climatechange/what-is-climate-change  

  • Έτος ζωής προσαρμοσμένο στην αναπηρία (DALY): Ένα DALY αντιπροσωπεύει την απώλεια του ισοδύναμου ενός έτους πλήρους υγείας. Τα έτη DALY για μια ασθένεια ή μια κατάσταση υγείας είναι το άθροισμα των ετών ζωής που χάθηκαν, λόγω πρόωρης θνησιμότητας (YLL) και των ετών ζωής με αναπηρία (YLDs) λόγω των περιπτώσεων της νόσου ή της κατάστασης υγείας σε έναν πληθυσμό.

Πηγή: ΠΟΥ, The Global Health Observatory, Indicator Metadata Registry List, https://www.who.int/data/gho/indicator-metadata-registry/imr-details/158  

  • Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΕΑ): οργανισμός της ΕΕ, επιφορτισμένος με την παροχή έγκυρων, ανεξάρτητων πληροφοριών για το περιβάλλον. Εκτός από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, υπάρχουν και 6 συνεργαζόμενες χώρες και συγκεκριμένα η Αλβανία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία και η Σερβία. Όταν αναφερόμαστε στους ΕΕΑ-33, περιλαμβάνεται και το ΗΒ.

  Πηγή: ΕΟΧ, Χώρες και Περιφέρειες, https://www.eea.europa.eu/countries-and-regions  

  • Προληπτική προσέγγιση/αρχή: δίνει τη δυνατότητα στους λήπτες αποφάσεων και στους νομοθέτες να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα, όταν τα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με έναν κίνδυνο για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία είναι αβέβαια και το ρίσκο είναι υψηλό.

Πηγή: Think Tank του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_IDA(2015)573876  

  • Αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει»: υπαγορεύει ότι όσοι παράγουν ρύπανση θα πρέπει να επιβαρύνονται με το κόστος διαχείρισής της για την αποφυγή ζημιών στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον.

Πηγή: Γλωσσάρι ΕΟΧ, https://www.eea.europa.eu/help/glossary/eea-glossary/polluter-pays-principle  

Using Mesh Bag

Εκπαιδευτικό

Υλικό

unnamed (16).jpg

Μελέτη περίπτωσης 1:

Αναβάθμιση δημοτικών συστημάτων ύδρευσης
Καθαρό και ασφαλές νερό: βασική ανθρώπινη ανάγκη

Υποχρέωση βάσει του δικαίου της ΕΕ

  • Σύμφωνα με την Οδηγία για το πόσιμο νερό, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι το νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση είναι υγιεινό και καθαρό.

  • Σε πολλές περιπτώσεις, οι τοπικές αρχές είναι υπεύθυνες για τα συστήματα ύδρευσης.

  • Τα ακατάλληλα συστήματα ύδρευσης μπορούν να απειλήσουν την ανθρώπινη υγεία (μόλυνση εισροής, υλικό σωλήνων κ.λπ.), να προκαλέσουν σπατάλη πόρων (διαρροές, περιττή κατανάλωση ενέργειας) και άλλα.

Επιπλέον οφέλη για τους πολίτες

  • Καλύτερα ελεγχόμενη ροή/ πίεση νερού μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερη κατανάλωση

  • Λιγότερες ζημιές και ταχύτερη επισκευή, σε περίπτωση που συμβεί βλάβη

  • Μείωση κρουσμάτων υπερχρεώσεων και κλοπών νερού

  • Μείωση του κόστους λειτουργίας και συντήρησης

  • Αυξημένη αξιοπιστία του συστήματος, ειδικά σε ακραίες καιρικές συνθήκες (καύσωνες, ξηρασίες, θερμοκρασίες υπό του μηδενός)

Ο Δήμος Λοκρών 

  • Ο ελληνικός δήμος αποτελείται από 14 χωριά και πολλούς ακόμη απομακρυσμένους οικισμούς

  • Λόγω έλλειψης φυσικών πόρων, ο δήμος βασίζεται για την ύδρευσή του σε αντλιοστάσια, μέσω των οποίων γεμίζουν δεξαμενές για την ύδρευση των πολιτών

Το πρόβλημα

  • Ένας σημαντικός αριθμός ξεχωριστών αντλιοστασίων και δεξαμενών βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλη την περιοχή, αυξάνοντας έτσι το κόστος ύδρευσης για όλο το δήμο.

  • Το καλοκαίρι τα αντλιοστάσια αντιμετωπίζουν ηλεκτρολογικά προβλήματα που ο δήμος αργεί να αντιληφθεί, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην έχουν νερό, μέχρι να αποκατασταθεί η βλάβη. Οι δεξαμενές αδειάζουν πιο γρήγορα τους καλοκαιρινούς μήνες.

  • Υπολογίζεται ότι υπάρχει απώλεια νερού 59% και εκτιμάται επιπλέον απώλεια € 1εκατ. ετησίως, από ηλεκτρική ενέργεια που σχετίζεται με την παροχή νερού στους 20.000 κατοίκους του δήμου. Το ποσό αντιστοιχεί στα 2/3 της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του δήμου.

​

Πηγή: EGD4CITIES, Συνέντευξη με τον Δήμαρχο κ. Α. Ζεκεντές

Η τηλεμετρία μπορεί να μειώσει τη σπατάλη ενέργειας και νερού

  • Τα τηλεμετρικά συστήματα προσφέρουν την ευκαιρία να παρακολουθείται εξ αποστάσεως η σωστή λειτουργία των αντλιοστασίων και η ποσότητα του νερού στις δεξαμενές. 

  • Η εξ αποστάσεως παροχή πληροφοριών καθιστά την τηλεμετρία πολύ χρήσιμη για κατακερματισμένους δήμους με δυσπρόσιτες περιοχές.

Αναμενόμενα αποτελέσματα

Η τηλεμετρία θα πρέπει:

​

  • Να βοηθήσει στον εντοπισμό και την αποφυγή υποκλοπής/κλοπής νερού, μέσω της καταγραφής της ποσότητας νερού που συλλέγεται από το αντλιοστάσιο και της σύγκρισής της με την ποσότητα που καταλήγει στην αντίστοιχη δεξαμενή. 

  • Να βοηθήσει στη διόρθωση «αόρατων» ζημιών, οι οποίες έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις, καθώς οδηγούν σε περαιτέρω, άσκοπη λειτουργία του συστήματος, σπατάλη νερού και υπερκατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. 

  • Να μειώσει την υπεράντληση, η οποία επιβαρύνει τον υδροφόρο ορίζοντα και οδηγεί στην άντληση νερού χαμηλής ποιότητας.

  • Να εξασφαλίσει ομαλότερη έναρξη και λήξη της λειτουργίας, αλλάζοντας τους ηλεκτρικούς πίνακες στα αντλιοστάσια, που αναμένεται να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 15%, σε συνδυασμό με τη μείωση των ζημιών.

  • Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν αναμένεται να διατεθούν για την περαιτέρω βελτίωση του συστήματος ύδρευσης ή/και άλλων βελτιωτικών έργων στο δήμο.

​

Πηγή: EGD4CITIES, Συνέντευξη με το Δήμαρχο, κο Α. Ζεκεντέ

​

Φωτογραφία: Silvan Schuppisser , Unsplash

Πρόσθετο υλικό & πηγές πληροφοριών

Βιβλιογραφία

Teacher and Blackboard
bottom of page