Kurs myślenia transformacyjnego
Moduł 2.
Czysta, przystępna cenowo i bezpieczna energia
Autor:
Dario Ferrante
Instytucja:
PRISM Impresa Sociale srl, Italy
Cele modułu szkoleniowego obejmują:
-
zapoznanie z koncepcją czystej, przystępnej cenowo i bezpiecznej energii;
-
zrozumienie, dlaczego ważne jest przejście na czystą, przystępną cenowo i bezpieczną energię w naszych miastach;
-
przedstawienie zielonych i odnawialnych źródeł energii jako podstawowych elementów strategii UE na rzecz Zielonego Ładu;
-
wyjaśnienie znaczenia produkcji czystej i bezpiecznej energii dla mieszkańców i administracji lokalnej;
-
pokazanie przykładów i dobrych praktyk produkcji energii odnawialnej na poziomie gospodarstwa domowego i miasta.
Moduł szkoleniowy:
-
wyjaśni podstawy produkcji czystej, przystępnej cenowo i bezpiecznej energii;
-
uzasadni konieczność łagodzenia zmiany klimatu i podejmowania działań poprzez produkcję czystej i bezpiecznej energii;
-
umożliwi dostęp do szerokiego zakresu zasobów w celu wykorzystania umiejętności i wiedzy opracowanych w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych.
Słownik pojęć
-
Energia odnawialna to energia, która jest produkowana z zasobów odnawialnych, które są naturalnie uzupełniane w czasie ludzkiego życia. Źródłem energii odnawialnej może być światło słoneczne, wiatr, deszcz, pływy, fale i ciepło geotermalne. Energia odnawialna kontrastuje z paliwami kopalnymi, które są wykorzystywane znacznie szybciej niż mogą być uzupełniane. Nie wszystkie odnawialne źródła energii wpisują się w koncepcję zrównoważonego rozwoju. Na przykład niektóre źródła biomasy są uważane za niezrównoważone przy obecnych wskaźnikach eksploatacji.
-
Czysta energia to energia pochodząca z odnawialnych, bezemisyjnych źródeł, które nie zanieczyszczają atmosfery, gdy są wykorzystywane, a także energia zaoszczędzona dzięki środkom efektywności energetycznej.
-
Bezpieczeństwo energetyczne to stan gospodarki umożliwiający pokrycie perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię, w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Stan ten zapewnia dywersyfikacja dostaw importowanych paliw oraz zwiększanie udziału energii ze źródeł odnawialnych, zdolności wydobywczej ze złóż krajowych – ropy naftowej, gazu ziemnego oraz wykorzystanie krajowych złóż węgla, co pozwala na nieprzerwaną pracę systemu energetycznego kraju w sytuacji przerwania dostaw z jednego źródła. Do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego może również przyczyniać się rozproszenie źródeł energii.
Studium przypadku 1:
«Conto Energia» we Włoszech
Conto Energia (system rachunków za energię) to europejski operacyjny program motywacyjny dotyczący produkcji energii elektrycznej ze źródeł solarnych za pomocą systemów fotowoltaicznych na stałe podłączonych do sieci elektroenergetycznej. Dotowany jest wkład finansowy na jednostkę energii (kWh) wytworzonej przez określony czas (do 20 lat). Wielkość tego wkładu finansowego różni się w zależności od wielkości elektrowni, jej typu oraz całkowitego pułapu MWp energii wytwarzanej przez wszystkie elektrownie. Określana jest również maksymalna kwota wsparcia.
Pięć edycji Conto Energia we Włoszech
W latach 2005-2013 sektor ten był w znacznym stopniu wspierany przez szereg zachęt państwowych trwających 20 lat, które przyczyniły się do rozwoju i upowszechnienia tego konkretnego rozwiązania energetycznego. Aby wesprzeć rozwój fotowoltaiki zostało stworzone Conto Energia. Pierwsze Conto Energia wprowadzono we Włoszech w 2005 r., a ostatnie, piąte, zakończyło się w 2013 r., kiedy zachęty zostały zastąpione systemem odliczeń podatkowych związanych z rzeczywistymi kosztami systemu fotowoltaicznego.
Jak to działa we Włoszech
Jak wspomniano wcześniej, we Włoszech w latach 2005–2013 w Conto Energia istniało pięć różnych programów motywacyjnych, z których każdy ulepszał, aktualizował lub redefiniował poprzedni. Piąte Conto Energia zakończyło się 6 lipca 2013 r. bez ustalania nowego planu zachęt do produkcji energii. Zastąpiono go jednak ulgą podatkową na panele słoneczne.
Pierwsze Conto Energia (2005-2007)
W przeciwieństwie do przeszłości, kiedy zachęta do korzystania ze źródeł odnawialnych odbywała się poprzez przypisywanie bezzwrotnych kwot, dzięki czemu osoba prywatna mogła ograniczyć zainwestowany kapitał początkowy, mechanizm Conto Energia jest porównywalny do pożyczki, ponieważ nie przewiduje żadnych szczególnych ułatwień ze strony państwa w zakresie instalacji, obsługi lub eksploatacji elektrowni.
Mechanizm Conto Energia
Zasada, na której opiera się mechanizm Conto Energia polega na zachęcaniu do produkcji energii elektrycznej, a nie na inwestycjach niezbędnych do jej uzyskania: prywatny właściciel systemu fotowoltaicznego otrzymuje kwoty w sposób ciągły, zwykle co miesiąc, przez pierwsze dwadzieścia lat życia paneli słonecznych. Warunkiem koniecznym do uzyskania stawek motywacyjnych jest podłączenie paneli fotowoltaicznych do sieci elektroenergetycznej, a ich wartość nominalna musi być większa niż 1 kWp. Systemy fotowoltaiczne przeznaczone dla użytkowników niepodłączonych do sieci elektroenergetycznej (systemy autonomiczne) nie są motywowane przez rachunek energii.
Pierwsza edycja Conto Energia
Maksymalny roczny pułap dla instalacji, zmieniony dekretem ministerialnym z lutego 2006 r., został ustalony na poziomie 85 MWp, zgodnie z poniższą tabelą, która pokazuje również wysokość ulgi w €/kWh.
Sukces pierwszej edycji Conto Energia
Uruchomiona 19 września 2005 r. pierwsza edycja Conto Energia odniosła nieoczekiwany sukces, wyczerpując w ciągu zaledwie 9 dni roboczych ilość elektrowni, które według ministerstwa mogły być sfinansowane do 2012 r., czyli 100 MWp. Dekretem z lutego 2006 r., moc produkcyjna objęta zachętami, została zwiększona z 300 do 1000 MW do 2015 r. (ale w rzeczywistości pierwszy rachunek energetyczny kończył się wnioskami w 2010 r.).
GSE (Urząd Usług Elektrycznych) w swoim komunikacie prasowym podał dane dotyczące wniosków złożonych od 19 września 2005 r. do 31 grudnia 2005 r.:
-
otrzymano 11915 wniosków o łączną moc 345,5 MWp,
-
zatwierdzono 9121 wniosków o łączną moc 266 MWp.
Ten sukces przekraczający wszelkie oczekiwania, zdaniem niektórych mógłby być dowodem na potrzeby rynku, które były zbyt długo zaniedbywane w poprzednich legislatywach.
Wyniki
We Włoszech, dzięki wprowadzeniu programu Conto Energia i zachęt do produkcji czystej energii, ilość wytwarzanej energii odnawialnej stale rośnie:
Studium przypadku 2:
Wspólnota Energii i Solidarności Wschodniego Neapolu
Pierwsza wspólnota energetyczna w południowych Włoszech
Rewolucja energetyczna rozpoczęła się na wschodnich obrzeżach Neapolu. Powstała tam pierwsza we Włoszech wspólnota energii odnawialnej i solidarnej. Projekt, który wymagał zainwestowania około 100 tys. euro, był finansowany przez Fundację Południe, a promowany przez organizację Legambiente i lokalną społeczność. Dzięki kluczowej roli Fundacji Świętej Rodziny Maryi oraz zaangażowaniu 40 rodzin z trudnościami społecznymi we wspólnotę energetyczną, będą oni czerpać korzyści z nowego systemu energetycznego.
Wspólnota Energetyczna i Solidarnościowa Wschodniego Neapolu
Pierwsza wspólnota energetyczna w południowych Włoszech
W ramach projektu, rodziny będą również zaangażowane w proces podnoszenia świadomości i pogłębiania wiedzy na temat zagadnień energetycznych, tak aby korzyści płynące ze wspólnoty były bardziej efektywne.
Na potrzeby wspólnoty energetycznej, na dachu Fundacji Świętej Rodziny Maryi, zbudowano system fotowoltaiczny o mocy 53 kW, zdolny do wyprodukowania około 65 tys. kWh energii elektrycznej, częściowo zużywanej przez samą strukturę, a częściowo dzielonej z 40 rodzinami zaangażowanymi w projekt. Szacuje się również, że system ten będzie w stanie wygenerować realne oszczędności, w postaci mniejszych kosztów zużycia energii elektrycznej przez wszystkich członków Wspólnoty Energetycznej i Solidarności, na poziomie około 300 tys. euro w ciągu 25 lat.
Studium przypadku 3:
Miasto Ferla (Sycylia)
Zrealizowano działania w zakresie zmiany źródeł energii dla przedszkola i szkoły podstawowej. Zainstalowano łącznie 11 metrów kwadratowych izolacji termicznej i 116 kW fotowoltaiki, aby pokryć potrzeby cieplne i elektryczne na poziomie 26% dla przedszkola i 36% dla szkoły podstawowej.
W szkole podstawowej zainstalowano system pomp ciepła wyposażony w sterowany układ rozruchu sprężarek, aby w fazie rozruchu ograniczyć zużycie prądu o 40%. Wyposażono go również w układ zdalnego sterowania i system monitoringu.
Działania, bez ponoszenia kosztów przez instytucje, dotyczą nie tylko budynków szkolnych, ponieważ 4 inne systemy fotowoltaiczne o łącznej mocy 185 kW zostały zbudowane na obiektach publicznych. Dzięki tym instalacjom można rocznie wyprodukować ok. 550 000 kWh/rok energii elektrycznej, która średnio jest w stanie zaspokoić ok. 40% potrzeb instytucji publicznych, co gwarantuje gminie znaczne oszczędności ekonomiczne, jak również otrzymanie dotacji z Urzędu Usług Elektrycznych w wysokości nieco ponad 10 000 euro za 2016 r. i 27 000 euro za 2017 r. Z punktu widzenia ochrony środowiska możliwe jest w ten sposób uniknięcie emisji do atmosfery ok. 292 t CO2/rok.
