Kurs myślenia transformacyjnego
Moduł 3.
Zmobilizowanie sektora przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym
Autorski:
Elżbieta Broniewicz, Joanna Godlewska
Instytucja:
Politechnika Białostocka, Polska
Cele modułu szkoleniowego:
-
wskazanie głównych problemów przemysłu w UE
-
ukazanie przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym jako jednego z elementów strategii Zielonego Ładu w UE
-
wyjaśnienie podstaw koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym
-
zapoznanie z grupami działań umożliwiającymi przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
-
poznanie polityki Komisji Europejskiej w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym
-
zaprezentowanie przykładów dobrych praktyk z zakresu GOZ w przemyśle i miastach
-
zapewnienie dostępu do zasobów umożliwiających pozyskiwanie nowych umiejętności i i rozwój wiedzy na temat gospodarki o obiegu zamkniętym
Zawartość modułu:
-
Główne problemy w przemyśle w Unii Europejskiej
-
Przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym jako jeden z elementów strategii Zielonego Ładu w UE
-
Podstawy koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym (definicja, założenia, grupy działań)
-
Polityka Komisji Europejskiej w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym (problemy, cele, inicjatywy)
-
Przykładów dobrych praktyk z zakresu GOZ w przemyśle i miastach
Metody nauczania: wykład, studium przypadku, test, samodzielne studiowanie dodatkowych materiałów
Czas trwania: 2,5 godziny
Słowniczek pojęć
-
Gospodarka o obiegu zamkniętym - jest to model produkcji i konsumpcji, który obejmuje udostępnianie, leasing, ponowne użycie, naprawę, odnawianie i recykling istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. W ten sposób wydłuża się cykl życia produktów.
-
Symbioza przemysłowa - oznacza angażowanie całkowicie odmiennych (pod względem charakteru i pełnionych funkcji) podmiotów w fizyczną wymianę materiałów i przepływów energii.
Źródło: Kalundborg Symbiosis, http://www.symbiosis.dk/en/
-
Odzysk - przekształcanie nie nadających się do recyklingu materiałów odpadowych w użyteczne ciepło, energię elektryczną lub paliwo w różnych procesach, w tym spalaniu, zgazowaniu, pirolizie, fermentacji beztlenowej i odzyskiwaniu gazu wysypiskowego. Proces ten jest często nazywany przetwarzaniem odpadów na energię (WTE).
Źródło: Odzysk energii ze spalania stałych odpadów komunalnych (MSW) | US EPA
-
Recykling – to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; nie obejmuje odzysku energii.
Źródło: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy EUR-Lex - 32008L0098 - PL - EUR-Lex (europa.eu)
-
Odpady:
-
substancje stałe lub ciekłe (nie będące ściekami) powstałe podczas działalności gospodarczej lub konsumpcyjnej człowieka, nieprzydatne w miejscu lub w czasie, w którym powstały i szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska oraz zdrowia człowieka LUB
-
każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany (Ustawa o odpadach 2012).
-
Źródło: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy EUR-Lex - 32008L0098 - PL - EUR-Lex (europa.eu
-
Odpady przemysłowe - odpady będące produktami ubocznymi powstającymi w wyniku działalności gospodarczej
Źródło: odpady przemysłowe — Europejska Agencja Środowiska (europa.eu)
-
Zrównoważona Produkcja -całościowe podejście do minimalizowania negatywnego oddziaływania na środowisko istniejących systemów produkcji i konsumpcji. Jest to takie wytwarzanie towarów i usług, które:
-
wykorzystuje procesy i systemy nie zanieczyszczające środowiska (ograniczające zanieczyszczanie środowiska)
-
oszczędza energię i surowce
-
jest realistyczne pod względem ekonomicznym
-
jest bezpieczne i nie zagrażające zdrowiu ludzi
-
jest społecznie i twórczo opłacalne dla wszystkich pracujących ludzi.
-
Źródło: Zrównoważona produkcja | US EPA
Studium przypadku 1:
Gospodarka o obiegu zamkniętym w przemyśle -
Ekologiczny park przemysłowy
w Kalundborgu (Dania)
Zobacz więcej:
1. Symbioza w Kalundborgu
2. Film
Studium przypadku 2:
Gospodarka o obiegu zamkniętym w miastach
Gospodarka o obiegu zamkniętym w miastach – przykłady działań
Źródło: Polski Circular Hotspot, http://circularhotspot.pl/pl/miasta-i-regiony
Dodatkowe materiały i źródła informacji
Warto zobaczyć:
4 liderów przemysłu mówi o tym, co jest potrzebne, aby przejść na gospodarkę o obiegu zamkniętym
UNIDO Gospodarka o obiegu zamkniętym
https://www.unido.org/our-focus-cross-cutting-services/circular-economy
Gospodarka o obiegu zamkniętym: Przejście od teorii do praktyki
Przewodnik. Gospodarka o obiegu zamkniętym: co to jest + jak to działa?
https://www.rts.com/resources/guides/circular-economy/
Schemat Sankey’a przepływu materiałów dla krajów UE
https://ec.europa.eu/eurostat/web/circular-economy/material-flow-diagram
Film: Ludzie zmienili oblicze Ziemi, teraz musimy przemyśleć naszą przyszłość, Fundacja Ellen MacArthur
Literatura i źródła informacji
-
Nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. O czystszą i bardziej konkurencyjną Europę, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Bruksela, 11.3.2020 COM(2020) 98 wersja ostateczna
-
Gospodarka o obiegu zamkniętym: definicja, znaczenie i korzyści. Aktualności. Parlament Europejksi. https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/economy/20151201STO05603/circular-economy-definition-importance-and-benefits
-
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym”, COM(2018)28 final, EUR-Lex - 52018DC0028 - PL - EUR-Lex (europa.eu)
-
Wzrost w ramach: wizja gospodarki o obiegu zamkniętym dla konkurencyjnej Europy, McKinsey Center for Business and Environment, 2015
-
Jak stal sprawia, że gospodarka o obiegu zamkniętym działa, Raporty POSCO, 2017 r.
-
Diagram przepływu materiałów, Gospodarka o obiegu zamkniętym, Eurostat, Diagram przepływu materiałów - Gospodarka o obiegu zamkniętym - Eurostat (europa.eu)
-
Więcej za mniej – efektywne wykorzystanie zasobów materiałowych w Europie. 2015 Przegląd polityk, instrumentów i celów w 32 krajach, Raport EEA nr 10/2016, s. 71
-
Europejski Zielony Ład, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Bruksela, 11.12.2019 COM(2019) 640 final_cc781905- 5cde-3194-bb3b-136bad5cf58d_
-
W kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów dla Europy”, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Bruksela, 2.7.2014 COM(2014) 398 final