top of page
b2.png

Kurs myślenia transformacyjnego

Moduł 5.

Przyspieszenie przejścia na zrównoważoną i inteligentną mobilność

Autorski:

Danuta Szpilko, Joanna Ejdys

​

Instytucja:

Politechnika Białostocka, Polska

bar.png

Zawartość merytoryczna:

  1. wprowadzenie do koncepcji zrównoważonej i inteligentnej mobilności;

  2. przyczyny dążenia do zrównoważonego i inteligentnego transportu;

  3. zrównoważona i inteligentna mobilność jako jeden z elementów strategii Zielonego Ładu UE;

  4. wizja zrównoważonej, inteligentnej i elastycznej mobilności;

  5. przykłady indywidualnego wkładu w zrównoważoną mobilność;

  6. dobre praktyki wdrożenia zrównoważonej i inteligentnej mobilności w mieście Białystok;

  7. prezentacja techniki 6 kapeluszy do kreatywnego rozwiązywania problemów.

Metody dydaktyczne:

wykład, studium przypadku, ćwiczenie, test, samodzielne studia literatury

Czas trwania:

2,5 godziny

Cele modułu szkoleniowego obejmują:

  1. zrozumienie koncepcji zrównoważonej i inteligentnej mobilności;

  2. zrozumienie, dlaczego ważne jest przejście na zrównoważony i inteligentny transport;

  3. ukazanie zrównoważonej i inteligentnej mobilności jako jednego z elementów strategii Zielonego Ładu UE;

  4. zapoznanie z wizją zrównoważonej, inteligentnej i odpornej mobilności;

  5. wskazanie jak indywidualnie przyczynić się do zrównoważonej mobilności?

  6. zaprezentowanie przykładów dobrych praktyk zastosowania zrównoważonej
    i inteligentnej mobilności na poziomie miasta.

Moduł szkoleniowy:

  • wyjaśni podstawy zrównoważonej i inteligentnej mobilności;

​

  • przedstawi uzasadnienie dla łagodzenia zmian klimatu i zaproponuje działania w zakresie zrównoważonej i inteligentnej mobilności;

​

  • dostarczy dostęp do szerokiego zakresu zasobów, w celu wykorzystania umiejętności i wiedzy zdobytej w dziedzinie zrównoważonej i inteligentnej mobilności.

Słownik pojęć  

Zrównoważona mobilność oznacza osiągnięcie ogólnego poziomu mobilności fizycznej, podziału modalnego i technologii transportowych, które skutecznie zaspokajają podstawowe potrzeby w zakresie mobilności, przy jednoczesnym wspieraniu integralności ekosystemu i ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych do poziomu zgodnego z międzynarodowymi celami na rzecz zrównoważonego rozwoju.

S. Griffiths, D. Furszyfer Del Rio, B. Sovacool (2021), Policy mixes to achieve sustainable mobility after the COVID-19 crisis. Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 143, 110919. doi: 10.1016/j.rser.2021.110919

​

IInteligentna mobilność może być zdefiniowana jako wprowadzenie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w obszarze transportu.

​

R. Giffinger, C. Fertner, H. Kramar, E. Meijers (2007). City-ranking of European Medium-Sized Cities. Magazines Focus, Capital, Impulse and Bizz, Vienna.

​

Inteligentna mobilność została zdefiniowana jako system, który zapewnia zindywidualizowane usługi mobilności w oparciu o zrozumienie preferencji użytkownika i wizji miasta poprzez wykorzystanie infrastruktury ICT.

​

J. So, T. Kim, M. Kim, J. Kang, H. Lee, J.M. Choi (2019). A Study on the Concept of Smart City and Smart City Transport. Journal of Korean Society of Transportation, vol. 37, 79-91. doi: 10.7470/jkst.2019.37.1.079

​

Holden i in. zaproponowali trzy "wielkie narracje" dotyczące zrównoważonej mobilności:

  1. Elektromobilność – zastąpienie pojazdów opartych na paliwach kopalnych – pojazdami elektrycznymi, zasilanymi czystą energią;

  2. Transport zbiorowy 2.0 – zwiększenie wykorzystania zarówno transportu publicznego, jak i samochodów, przy czym ten ostatni ma charakter współdzielonej mobilności;

  3. Społeczeństwa o niskiej mobilności – zmniejszenie liczby i długości podróży odbywanych samochodami (i samolotami)

​

E. Holden, D. Banister, S. Gossling, G.  Gilpin, K. Linnerud (2020). Grand Narratives for sustainable mobility: a conceptual review. Energy Research & Social Science, vol. 65, 101454.

Using Mesh Bag

Materiały dydaktyczne

Studium przypadku 1:

Białystok - Polska

  • Białystok jest największym miastem północno-wschodniej Polski i stolicą województwa podlaskiego. 

  • Białystok liczy 296 tysięcy mieszkańców
    i zajmuje powierzchnię 102,13 km2.

  • Miasto jest położone w czystym ekologicznie i pełnym atrakcji turystycznych regionie z bogatą infrastrukturą. Region ten określany jest jako Zielone Płuca Polski. 

  • Białystok jest miastem dobrym do życia 
    w Europie. Ogólny poziom zadowolenia mieszkańców z życia w Białymstoku sięga 95%.

 

Źródło: Raport Komisji Europejskiej – „Jakość życia w miastach Europy 2020”, https://ec.europa.eu/regional_policy/en/information/maps/quality_of_life/

Źródło: http://www.maphill.com/poland/podlaskie/bialystok/location-maps/savanna-style-map/

Dlaczego Białystok potrzebował zmian
w zakresie mobilności?

Następujące powody wpłynęły na podjęcie w 2005 r. decyzji o rozpoczęciu poprawy jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego w mieście:

  • intensyfikacja ruchu samochodowego w centrum miasta;

  • malejący popyt na korzystanie z transportu publicznego;

  • niedostateczna jakość usług transportu publicznego, spowodowana m.in. wykorzystaniem wyeksploatowanego taboru;

  • niewystarczający poziom bezpieczeństwa i komfortu podróży, spowodowany niską jakością nawierzchni dróg, zatok autobusowych i przystanków;

  • uciążliwość transportu i negatywne oddziaływanie na środowisko.

unnamed (6).jpg

Źródło: https://www.bialystok.pl/resource/image/192/334/19789/47711/150x150.jpg

Zintegrowane podejście do zrównoważonej i inteligentnej mobilności w Białymstoku

W celu zniwelowania zidentyfikowanych problemów miasto Białystok podjęło konsekwentne wieloetapowe działania systemowe obejmujące modernizację układu drogowego i usprawnienie systemu transportowego miasta.

Działania rozpoczęły się w 2005 roku i są nadal kontynuowane dzięki sukcesywnemu pozyskiwaniu środków unijnych na ich realizację. Wśród szeregu projektów związanych z mobilnością należy wymienić 5 głównych:

​

  • Projekt I: Poprawa jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego miasta Białegostoku - etap I (2005-2007);

  • Projekt II: Poprawa jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego miasta Białegostoku - Etap II (2009-2011);

  • Projekt III: Poprawa jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego miasta Białegostoku - Etap III (2011-2015);

  • Projekt IV: Rozwój infrastruktury transportu miejskiego w Białymstoku (2016-2022);

  • Projekt V: Intermodalny węzeł komunikacyjny w Białymstoku (centrum przesiadkowe wraz
    z korytarzami publicznego transportu zbiorowego) (2017-2021).

Główne informacje o projektach z zakresu zrównoważonej
i inteligentnej mobilności

  • Główny beneficjent: Miasto Białystok

  • Rozpoczęcie: 2005

  • Budżet:  66 milionów PLN (projekt I) + 157 milionów PLN (projekt II) + 196 milionów PLN (projekt III) + 172 miliony (projekt IV) + 183 miliony PLN (projekt V) = 774 miliony PLN

  • Zaangażowani interesariusze: przedsiębiorstwa komunalne świadczące usługi transportu miejskiego: Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (KPK), Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej (KPKM) i Komunalny Zakład Komunikacyjny (KZK). Sprawami przebudowy dróg zajmował się Zarząd Dróg Miejskich. Działania te wymagały również współpracy z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Białymstoku.

  • Fundusze UE: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (projekt I), Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 (projekty II, III), Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020 (projekty IV, V).

  • Strona internetowa: https://www.bialystok.pl/pl/dla_mieszkancow/fundusze_unijne (w języku polskim)

Drogi w Białymstoku

unnamed (7).jpg
unnamed (8).jpg

Źródło: https://poranny.pl/drogi-w-bialymstoku-najbezpieczniejsze-w-kraju-jazda-rzadziej-konczy-sie-wypadkiem/ga/c1-14906447/zd/42853208

Dzięki zintegrowanemu podejściu do zrównoważonego rozwoju mobilności w Białymstoku od 2005 roku w ramach realizowanych projektów dokonywano sukcesywnie modernizacji, przebudowy lub budowy wielu dróg. 

Tabor autobusowy w Białymstoku

W ramach realizowanych projektów dokonano inwestycji w tabor autobusowy:

  • w 2006 roku zakupiono 43 ekologiczne autobusy dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Białystok był wówczas pierwszym miastem w Polsce, które zakupiło autobusy spełniające normę emisji spalin Euro IV;

  • w 2010 roku zakupiono 56 nowych autobusów spełniających normy Euro V; 

  • w latach 2011-2012 zakupiono 70 nowych autobusów spełniających normy Euro V; 

  • w 2013 i 2015 roku zakupiono niskoemisyjne, niskopodłogowe autobusy marki Mercedes i Solaris, spełniające normy Euro VI oraz 2 autobusy hybrydowe marki MAN i 2 minibusy Kapena; 

  • w latach 2018-2020 zakupiono 66 niskoemisyjnych i niskopodłogowych autobusów spełniających normy Euro VI oraz 6 autobusów hybrydowych spalinowo-elektrycznych Volvo 7900;

  • w latach 2021-2022 zaplanowano zakup 20 autobusów zeroemisyjnych, które przyczynią się do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza i hałasu.

unnamed (9).jpg

Źródło: https://przedsiebiorczepodlasie.pl/wp-content/uploads/2019/10/0x0-3-2-155x155.jpg

Poprawa dostępu do informacji o komunikacji miejskiej
w Białymstoku

  • W Białymstoku wdrożono system dynamicznej informacji pasażerskiej na bieżąco dostarczający informacji wyświetlanych na tablicach diodowych zamontowanych na 10 najczęściej użytkowanych przystankach autobusowych. Tablice wyświetlają najbliższy odjazd autobusów z danego przystanku korygując czas odjazdu zgodnie z rzeczywistością. 

  • Wszystkie autobusy komunikacji miejskiej są także wyposażone w wewnętrzne górne i boczne elektroniczne tablice informujące tekstowo i głosowo o przebiegu trasy.

  • Bieżące informacje pochodzące z systemu dynamicznej informacji pasażerskiej są dostępne dla podróżnych na stronie internetowej Wirtualnego Monitora BKM: http://przystanki.bialystok.pl

  • Podróżujący mogą korzystać także z wyszukiwania połączeń autobusowych i rozkładów jazdy poprzez: jakdojade.pl, rozkładzik.pl, e-podróżnik.pl, aplikacje mMPK, DHKM, BUSstok, Transportoid. Ponadto umożliwiona jest płatność za przejazdy autobusowe przez aplikacje mobilne SkyCash i mPay - https://www.komunikacja.bialystok.pl/?page=apps 

  • W mieście utworzono również Punkt Obsługi Klienta Białostockiego Komunikacji Miejskiej.

System zarządzania ruchem w Białymstoku

  • Na wdrożony w 2015 roku system zarządzania ruchem składa się sterowanie sygnalizacją świetlną na 120 skrzyżowaniach, tablice zmiennej treści informujące o utrudnieniach i czasie przejazdu, pomiar natężenia ruchu i czasu przejazdu za pomocą czujników pętli indukcyjnych i kamer automatycznego rozpoznawania tablic.

  • Inteligentny system transportowy (ITS) całodobowo analizuje natężenie ruchu oraz optymalizuje jego działanie. Ważnym elementem systemu telematycznego jest nadawanie priorytetu (pierwszeństwa) przejazdu autobusu po jego wykryciu przez nadajniki, które komunikują się z systemem.

  • Na skrzyżowaniach zainstalowano także kamery do monitoringu sytuacji drogowej przesyłające dane w czasie rzeczywistym.

  • Celem wdrożenia ITS w mieście było przyspieszenie pokonywania tras komunikacji miejskiej oraz usprawnienie przejazdów samochodów osobowych. 

  • Informacje z systemu są publicznie dostępne na stronie internetowej www.szr.bialystok.pl 

unnamed (3).png

Parkuj i jedź

  • Parking powstanie w 2022 roku w pobliżu pętli komunikacji miejskiej, aby kierowcy przyjeżdżający do Białegostoku mogli zostawić tam samochody, przesiąść się do komunikacji miejskiej i dalej podróżować autobusem do centrum miasta.

  • Parking zbudowany zostanie przy ul. F. Filipowicza na działce
    o powierzchni ok. 0,5 ha. Powstaną tam miejsca postojowe dla samochodów osobowych i dla aut osób z niepełnosprawnościami. Dodatkowo powstaną też drogi manewrowe, chodniki oraz oświetlenie. 

  • Będzie to pierwszy tego typu parking w Białymstoku na około 100 miejsc postojowych.

Intermodalny węzeł komunikacyjny w Białymstoku

Celem projektu jest rozwój transportu miejskiego zintegrowanego
z komunikacją kolejową i regionalną autobusową oraz poprawa mobilności mieszkańców Białegostoku i jego obszaru funkcjonalnego.

 

Projekt obejmuje:

  • budowę centrum przesiadkowego z korytarzami publicznego transportu zbiorowego w Białymstoku w sąsiedztwie dworca kolejowego i autobusowego;

  • budowę/przebudowę układu drogowego wokół centrum przesiadkowego;

  • ponadstandardowe rozwiązania dla osób
    z niepełnosprawnościami (zakup i montaż sygnalizatorów tzw. beacons).

unnamed (10).jpg

Źródło: https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/23/0a/60548464363eb_o_large.jpg

Bezemisyjne alternatywne formy przemieszczania się w Białymstoku

Białostocka Komunikacja Rowerowa – system wypożyczeń rowerów firmy Nextbike Polska składa się z 58 stacji, 574 rowerów standardowych (w tym 50 wyposażonych w foteliki dla dzieci), 10 rowerów typu tandem i 20 rowerów dziecięcych. Dzięki zastosowaniu rowerów
IV generacji można je oddawać również poza stacjami rowerowymi, a także w gminach ościennych w Choroszczy i Juchnowcu Kościelnym. 

Od 2014 roku prawie 100 tysięcy osób dokonało ponad 3 milionów wypożyczeń. Mapa stacji rowerowych dostępna na stronie internetowej: https://bikerbialystok.pl/en/stations-map/  

​

W Białymstoku od 2018 roku działa wypożyczalnia 40 skuterów elektrycznych, a od 2020 roku również 100 hulajnóg elektrycznych. Obsługą systemu zajmuje się firma Blinkee.city. W 2020 roku mieszkańcy skorzystali z elektrycznych urządzeń niemal 78 tysięcy razy. Zmniejszyło to wydzielanie dwutlenku węgla do atmosfery o 30,7 ton.


Źródło: https://blinkee.city/pl/; https://bialystok.naszemiasto.pl/koniec-sezonu-2020-elektryczne-hulajnogi-i-skutery/ar/c1-8041523

unnamed (11).jpg

Źródło: https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/af/79/5fd35889ca2cb_o_large.jpg

Rezultaty

Konsekwentne, systematyczne podejście do modernizacji układu drogowego i poprawy systemu transportowego miasta doprowadziło do:

  • zwiększenia płynności ruchu i skrócenia czasu przejazdu o 12%, a w zatłoczonych obszarach miasta Białegostoku nawet o 20%;

  • wzrostu średniej prędkości przejazdu autobusami komunikacji miejskiej (w całym systemie) z 1,37 km/h
    w 2016 r. do 2,04 km/h w 2020 r.; 

  • poprawy bezpieczeństwa i komfortu podróżujących komunikacją miejską w Białystok;

  • zmniejszenia ruchu samochodowego, a tym samym poprawy jakości życia mieszkańców i zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza;

  • ochrony środowiska poprzez wykorzystanie w transporcie publicznym autobusów niskoemisyjnych;

  • poprawy nie tylko warunków i bezpieczeństwa ruchu, ale także zmniejszenia emisji hałasu w centrum miasta.

Dodatkowe materiały i źródła informacji

Strategia UE na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności - transport UE na drodze do przyszłości:

PORTAL AV WE (europa.eu) 

Literatura 

Teacher and Blackboard
bottom of page